Όπως η μεταβολή της φύσης , έτσι και η μεταβολή της κοινωνίας, είναι απελευθερωτική πράξη και ακριβώς τις χαρές μιας τέτοιας απελευθέρωσης θα πρέπει να μεταδίδει το θέατρο μιας επιστημονικής εποχής.
Ο B. Brecht, πρέσβευε ότι το θέατρο όφειλε να μετακινηθεί από τον ψυχαγωγικό του ρόλο για να μπορέσει να λειτουργήσει ως διαλεκτικό μέσο αλλαγής του κόσμου. Το παραδοσιακό θέατρο, με τη διόγκωση της συναισθηματικής φόρτισης των θεατών μέσα από την ‘ταύτιση’ με το μικρόκοσμο των χαρακτήρων, στερεί από τους θεατές τη δυνατότητα κριτικής θεώρησης των τεκταινόμενων και τη δυνατότητα κατανόησης και αλλαγής του εαυτού και κατά την επέκταση του κόσμου.
Εγκαταλείποντας το παλιό θέατρο της και της ταύτισης, προκειμένου να αποτραπεί από τους θεατές να χάσουν την κριτική τους αποδέσμευση, ο σκηνοθέτης του Μπρεχτικού θεάτρου, οφείλει να δημιουργήσει τα μέσα που έχει στη διάθεσή του, εφφέ που θα κρατήσει το κοινό χωριστά, αποξενωμένο. και αποστασιοποιημένο από τη δράση. Αυτή είναι η σημασία της φημισμένης λέξης ‘Verfremdungseffekt’ (αποξένωση-αποστασιοποίηση), που έμελλε να συμβάλλει ριζικά στην αλλαγή του θεατρικού τοπίου του 21ου αιώνα.
Το επικό θέατρο, προκειμένου να επιτύχει τη διάλυση της θεατρικής ψευδαίσθησης ποικίλα μέσα. Ο Μπ. Ο Μπρεχτ μας δίνει κάποια παραδείγματα αποστασιοποίησης: «οι γυναίκες να υποδύονται αντρικούς ρόλους, τα παιδιά ρόλους ενηλίκων, οι ηθοποιοί να έχουν χαλαρούς τους μύες και να μην φαίνεται ότι φορτίζονται συναισθηματικά, ο φωτισμός να μην υποβάλλει τους θεατές παρά να συνοδεύει το έργο.»
Σε επίπεδο δραματουργίας μπορεί να διακόπτεται η συνέχεια της δράσης, ώστε οι «κόμποι» που συνδέουν τα γεγονότα να γίνονται ορατοί. Οι χαρακτήρες δεν είναι παγιωμένοι και εξατομικευμένοι αλλά αναδύονται μέσα από την κοινωνική τους λειτουργία και μετακινούνται όταν μεταβάλλεται αυτή η λειτουργία. Η σκηνογραφία, η μουσική, οι φωτισμοί και τα τεχνικά μέσα π.χ. χρήση μικροφώνων και απευθείας συνομιλία με το κοινό, έχουν ως στόχο την αποδυνάμωση της θεατρικής ψευδαίσθησης. Δεν είναι θεμιτό να αξιοποιηθούν από τους δημιουργούς του Μπρεχτικού θεάτρου ποκίλα μέσα και τεχνική που ‘σπάνε τον τέταρτο τοίχο’ και υπενθυμίζουν συνεχώς στο θεατή ότι αυτό που παρακολουθεί είναι θέατρο.
Έτσι λοιπόν ενώ ο θεατής του δραματικού θεάτρου λέει: ‘Ναι το ίδιο έχω αισθανθεί κι εγώ. Του μοιάζω. Είναι πέρα για πέρα φυσικό. Έτσι θα ναι για πάντα. Τα βάσανα του ανθρώπου αυτού με συγκλονίζουν γιατί δεν υπάρχει τρόπος να απαλλαγεί. Αυτό σημαίνει μεγάλη τέχνη: Κλαίω μ’αυτούς που κλαίνε στη σκηνή, γελώ μ΄αυτούς που γελούν’… ο θεατής του επικού θεάτρου λέει: ‘Δε θα μπορούσα ποτέ να σκεφτώ έτσι. εγώ δεν ενεργώ έτσι.. είναι απίστευτο. Τα βάσανα αυτού με συγκλονίζουν, επειδή υπάρχει τρόπος να απαλλαγεί από αυτά. Αυτό είναι μεγάλη τέχνη: τίποτα να μη μοιάζει αναπόφευκτο. Γελάω μ αυτούς που κλαίνε στη σκηνή, κλαίω μ’ αυτούς που γελούν’.
Αποστασιοποίηση- Μπρεχτ
May 6, 2024
Νέα